गोरखापत्र अनलाइन
पोखरामा शाकाहारी महोत्सव हुँदै
पोखरामा आगामी असोज २ देखि ४ गतेसम्म ‘हिमालयन भिगन महोत्सव–२०७९’ हुने भएको छ। यसलाई ‘प्रथम बृहत् तथा विशुद्ध शाकाहारी अन्तर्राष्ट्रिय महोत्सव’ नाम दिइएको छ। वल्र्ड भिगन अर्गनाइजेसन नेपालको आयोजना तथा नेपाल भेजिटेरियन सोसाइटी पोखराको सहआयोजनामा महोत्सव हुने भएको छ।
कतै किट अभाव, कतै उपचारमा समस्या
देशका विभिन्न स्थानमा केही दिनयता डेङ्गु सङ्क्रमण फैलिएको छ। यसले सर्वसाधारणलाई नराम्रोसँग थला पारेको छ। गण्डकी प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा पनि डेङ्गुको सङ्क्रमण बढ्दो गतिमा छ। पोखरा समाचारदाताका अनुसार टाउको दुख्ने, एक्कासि ज्वरो आउने, आँखाको पछाडिको भाग दुख्ने, मांसपेशी, हाडजोर्नी दुख्ने लक्षण लिई अस्पताल पुग्ने बिरामी बढ्दो छन्। यस्तो लक्षण देखिनासाथ तुरुन्तै स्वास्थ्य संस्थामा पुग्नुपर्ने स्वास्थ्यकर्मी बताउँछन्। स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय गण्डकी प्रदेश कार्यालयले जनवरीदेखि नै डेङ्गु सङ्क्रमण देखिएको बताएको छ।
उद्योगको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याइने
उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले आगामी एक दशकमा कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा उत्पादनमूलक क्षेत्रको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याउने लक्ष्य लिएको छ । सो मन्त्रालयले प्रधानमन्त्री नेपाली उत्पादन तथा उपभोग अभिवृद्धि कार्यक्रममार्फत उत्पादनमूलक क्षेत्रको योगदान १५ प्रतिशत पुर्याउने लक्ष्य राखेको हो । कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा हाल सो क्षेत्रको योगदान ५ दशमलव ९ प्रतिशत रहेको छ । मन्त्रालयले प्रधानमन्त्री नेपाली उत्पादन तथा उपभोग अभिवृद्धि कार्यक्रमको अवधारणापत्र तयार गरेको छ । ‘स्वदेशी उत्पादन र उपभोग वृद्धि : आत्मनिर्भर अर्थतन्त्रको निर्माण र समृद्धि’ सोचसहित चालू आर्थिक वर्षको बजेटमा नेपाली उत्पादन वृद्धि, रोजगारी सिर्जना र निर्यात लक्षित व्यापार अभिवृद्धिसहितको लक्ष्य राखेर सो कार्यक्रम घोषणा गरिएको थियो ।
पुरोहितलाई भ्याइनभ्याइ
सोह्रश्राद्ध गराउने पुरोहितको चरम अभावका कारण आफ्ना पितृलाई पिण्ड दान गर्नेलाई समस्या उत्पन्न भएको छ। सोह्रश्राद्धको समयमा पितृलाई पिण्ड दान गर्नाले मृतात्माको चिरशान्ति मिल्ने विश्वास गरिन्छ। पिण्ड दान गराउने कर्मकाण्डी पण्डितको अभावका कारण पिण्ड दान गर्नेलाई समस्या उत्पन्न भएको हो। पिण्ड दान गराउने पुरोहितको गाउँगाउँमा चरम अभाव तथा उपलब्ध पुरोहितमध्ये नयाँ पुस्ताका कर्मकाण्डी तथा ज्योतिषीले पूजा पाठ, सोह्रश्राद्ध गराउन रुचि नराख्ने, तथा आफ्ना घर परिवारको गुजारा चलाउन गाह्रो हुनेभएको र अन्य पेसामा समेत लागेका कारण पुरोहितको अभाव भएको हो। प्रत्येक वर्ष भदौ महिनाको पूर्णिमाको दिन अगस्तमुनिलाई पानी दिएर त्यसको भोलिपल्ट अर्थात् असोज महिनाको कृष्णपक्ष प्रतिपदा तिथिदेखि आफ्ना पितृको सम्झनाको तिथिमा असोज महिनाको अमावश्यासम्म पितृ तर्पणसँगै पिण्डदान गर्ने गरेको अर्का पण्डित पवन
मुसहर बालबालिका पढाइबाट वञ्चित
सर्लाहीको हरिपुर नगरपालिका–९, पिडारीका श्यामपरी देवीका दुई छोरी र एक छोरा गरी तीन सन्तान छन्। नौ र सात वर्षकी छोरी र पाँच वर्षका छोरामध्ये उहाँका कुनै पनि सन्तान विद्यालय जाँदैनन्। जन्मदर्ता नबन्दा छोराछोरीलाई विद्यालय पठाउन नपाएको श्यामपरीले बताउनुभयो। जन्मदर्ता नभएकै कारण छोराछोरीलाई विद्यालयले भर्ना गर्न नमानेको उहाँको गुनासो छ। “हाम्रो नागरिकता नभएका कारण छोराछोरीको जन्मदर्ता बनेको छैन। जन्मदर्ता नहुँदा यिनीलाई विद्यालयले भर्ना लिएको छैन,” श्यामपरीले भन्नुभयो, “रहर हुँदाहुँदै पनि छोरा छोरीलाई पढाउन पाएका छैनौँ। विद्यालयले भर्ना लिइदिए बनिबुतो गरेर भए पनि पढाउँथ्यौँ।”
महोत्तरीमा तीन हजार भर्ना गरिने
जिल्ला प्रहरी महोत्तरीले प्रदेश तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनका लागि म्यादी प्रहरी भर्ना लिने प्रक्रिया सुरु गरेको छ। जिल्ला प्रहरीले सार्वजनिक सूचना प्रकाशित गरी आगामी मङ्सिरमा हुने निर्वाचनका लागि करिब तीन हजार म्यादी प्रहरी भर्ना गर्न लागेको हो। प्रहरी उपरीक्षक कृष्णप्रसाद पङ्गेनीले भर्ना प्रक्रियाका लागि सूचना जारी गरेको जानकारी दिनुभयो। “भर्ना हुन चाहनेले भदौ ३० गतेदेखि असोज ६ गतेसम्म आवेदन बुझाइसक्नु पर्नेछ,” उहाँले भन्नुभयो। प्रदेश सभा तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनका लागि करिब तीन हजार भर्ना गरिने उहाँले जानकारी दिनुभयो। गत स्थानीय तह निर्वाचनका लागि महोत्तरीमा ४९८ महिलासहित दुई हजार ४७४ जना म्यादी प्रहरी भर्ना गरिएको थियो। यो पटकको भर्नामा पनि पुरानै अनुभवीलाई प्राथमिकतामा राखिएको छ।
पर्यटकको रोजाइमा ‘याक चिज’
चौँरीपालनका लागि उपयुक्त स्थान मानिएको पाँचथरको फालेलुङ गाउँपालिकाकामा चौँरीको दूधबाट चिज बनाउन थालिएको हो । स्थानीय किसानकै अगुवाइमा फालेलुङका तीन स्थानमा चिज बनाउन थालिएको हो । फालेलुङमा वर्षौंदेखि चौँरी पालिँदै आए पनि यहाँ उत्पादन भएको चौँरीको दूधबाट घिउ र छुर्पी मात्रै बनाइन्थ्यो । पछिल्लो पटक फालेलुङ–४ को फालौटका सात, चाररातेका सात र घले भन्ज्याङका पाँच गरी १९ जना किसानले १८ लाख रुपियाँको लागतमा तीनवटा डेरी उद्योग सञ्चालन गरेर ‘याक चिज’ उत्पादन गर्न थालेको स्थानीय अगुवा किसान जङ्ग राईले जानकारी दिनुभयो । ती डेरी उद्योगले असार अन्तिम सातादेखि चिज उत्पादन गर्न थालेका हुन् । विदेशी पर्यटकले रुचाउने भएकाले सोलुखुम्बु, काठमाडौँ र पोखराका होटल सञ्चालकले यहाँ उत्पादन भएको याक चिज किनेर लैजाने गरेका छन् ।
अरुण तेस्रो प्रसारण लाइन बन्न ढिलाइ
४०० केभी क्षमताको अरुण तेस्रो जलविद्युत् आयोजनाको प्रसारण लाइन निर्माणमा विवाद भएपछि सङ्खुवासभामा प्रसारण लाइन निर्माण हुन सकेको छैन । प्रसारण लाइन विस्तार हुने सात जिल्लामध्ये छ जिल्लामा मुआब्जा वितरण गरी काम सुरु भइसके पनि सङ्खुवासभामा प्रसारण लाइन निर्माणमा विवादका कारण काम सुरु हुन नसकेको हो । जनगुनासो आएपछि जिल्ला समन्वय समितिले सरोकारवालासँग छलफल आयोजना गरेको थियो । कार्यक्रममा सहभागीले अरुण तेस्रो परियोजनाबारे असन्तुष्टि व्यक्त गरेका थिए ।
सार्वजनिक जग्गाको संरक्षण
मानिसमा लोकलाज, धर्म, पाप, पुण्य, कानुनकाइदा आदिको विचार हुन सक्यो भने समाजमा सदाचार कायम हुन सक्छ। यी कुराको विचार नगर्दा समाजमा अनेक अराजकता देखा पर्छन्। लोकलाज, धर्म, पाप, पुण्य, कानुनकाइदा आदिको अभावमा समाजमा विभिन्न किसिमका विसङ्गति देखिन्छन्। अहिले यस्तै अनेक घटना देखिन थालेका छन्। काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको पाँचखालस्थित एक सार्वजनिक चरिचरन स्थल दशकौँ अघिदेखि व्यक्तिको नाममा दर्ता भएको मात्र प्रकाशमा आएको छ। सार्वजनिक जग्गा दर्ता मात्र होइन, सोही जमिनलाई बैङ्कमा धितो राखेर ऋण लिइएको अवस्थासमेत छ। लिएको ऋण समयमा तिरेको पाइएन। ऋण नतिरेपछि यो जग्गा लिलामी भएको सूचना पत्रिकामा प्रकाशित भएपछि मात्र स्थानीयले जानकारी पाए। स्थानीयले जानकारी पाउनसमेत वर्षौं लाग्यो।
कूटनीतिक प्राथमिकताका अन्तर्य
नेपाल पछिल्लो समय दक्षिण एसियाली मुलुकमध्येमा सामरिक रूपमा कूटनीतिक महìव र प्राथमिक दृष्टिमा पर्दै गइरहेको केही विकसित समसामयिक गतिविधिले सङकेत गरिरहेका छन। एकपछि अर्को भारत, चीन र अमेरिकी उच्च निकायका नेतृत्वका भ्रमण, चासो र चिन्ताले नेपालको राजनीतिक परिवर्तन र बदलिँदो कूटनीतिलाई उच्च प्राथमिकतामा राखेको देखिन्छ। नेपालबाट पनि ती मुलुकहरूको निमन्त्रणामा राजनीतिक एवं सैन्य तहका उच्चस्तरीय भ्रमण भएका छन। एकपछि अर्को उच्चस्तरीय भ्रमणले राजनीतिक वृत्तदेखि आममानिससम्म नै चासोपूर्ण प्रश्न उब्जिएका छन। अमेरिकी बाइडेन प्रशासनको सूक्ष्म र सन्निकटको सम्बन्धले कूटनीतिक वृत्तमा यसका अन्तर्यहरूको निकै चासो बढेको छ।
मौसमः आज पनि भारी वर्षाको सम्भावना
साता देखि लगातार भई रहेको वर्ष विहीबार पनि निरन्तर हुने मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । आज देशभरको मौसममा आंशिकदेखि सामान्य बदली रहेको महाशाखाले जनाएको छ ।
सिर्जनशील कर्मचारी
उत्साह, उमङग र सुन्दर सपनासहित लोकसेवा आयोगको कडा प्रतिस्पर्धात्मक परीक्षा उत्तीर्ण गरी निजामती सेवामा प्रवेश गरेका व्यक्ति २० वर्ष पुग्दा÷नपुग्दै विभिन्न बहानामा सेवा छोडने क्रम बढदै गएको देखिन्छ। विगत पाँच वर्षमा छ हजार १६६ कर्मचारीले राजीनामा दिई सेवानिवृत्त भएको तथ्याङक निजामती किताबखानाले पुष्टि गरेको छ। अनुभवी कर्मचारीमा सेवाप्रति यस्तो निराशा किन आयो ? यहाँ प्रतिभाको कदर हुँदैन वा प्रतिभा देखाउने अवसर तथा वातावरणको अभाव छ भन्ने प्रश्नहरू पनि महìवपूर्ण छन। निजामती सेवामा प्रणालीगत व्यवस्था संस्थागत नहुँदा विभि
भन्सार छलेर ल्याउँदै गरेको बाइस बोरा चिनी बरामद
भन्सार छलेर भारतबाट ल्याउँदै गरेको २२ बोरा चिनी कैलाली प्रहरीले बरामद गरेको छ ।
भारत पुर्याइएका १६ बालकको उद्धार
जोखिमपूर्ण रूपमा भारतको उत्तर प्रदेश पुर्याइएका १६ नेपाली बालकको उद्धार गरिएको छ ।
चीनको छिमेकी नीति
यतिबेला चीनको विदेश नीति खासगरी छिमेकी देशसँगको सम्बन्ध विकासमा अपूर्व रूपमा सक्रिय हुँदै गएको छ। चीनको अभूतपूर्व रूपमा बढ्दो विकास र नेपाललगायत एसियाली मुलुकमा विश्व महाशक्ति अमेरिकाको बढ्दो गतिविधिले पनि यो सक्रियता बढाएको देखिन्छ। अहिले चिनियाँ जनकङ्ग्रेसका अध्यक्ष तथा चीनकै तेस्रो वरीयताका नेता ली झान्सुको नेपाल भ्रमणलाई पनि निकै चासो र महत्वका साथ हेरिएको छ। स्मरणीय के छ भने आजभन्दा आठ वर्षअघि नेपाल राजनीतिक अन्योल र अस्थिरताका बीच नराम्रोसँग अल्झिरहेका बेला (अहिले पनि अर्को चरणमा त्यसरी नै अल्झिरहेको छ) विश्वको दोस्रो आर्थिक महाशक्ति बनिसकेको चीनले छिमेकी देशसँग कस्तो नीति अवलम्बन गर्ने भन्नेबारेमा बेइजिङमा एउटा निकै महìवपूर्ण कूटनीतिक सम्मेलन आयोजना गरिएको थियो।
